Wintertijd & bioritme: wat je met dat extra uur aanmoet
In de nacht van zaterdag op zondag gaat de klok achteruit naar wintertijd. Ik heb voor je nageplozen of de verandering naar wintertijd wel of niet slecht is voor je bioritme en/of je gezondheid. Hoewel de wetenschappelijke onderzoeksresultaten niet eenduidig waren, is één ding me wel duidelijk geworden. Er is maar één goede keuze om na de overgang naar wintertijd vol energie je dag te starten en je gezondheid op pijl te houden.
Zomertijd, wintertijd en bioritme
Volgend jaar moeten de EU-lidstaten beslissen of ze permanent op wintertijd of zomertijd overgaan. Dat komt ten eerste omdat de energiewinst nihil is: gemiddeld 0.34% (Havranek, & Irsova, 2018). In het Middelandse Zee-gebied gebruiken ze vanwege de airco zelfs méér stroom.
De tweede reden is dat wetenschappers de Europese Commissie hebben ingelicht over de negatieve impact van tijdsverandering op onze biologische klok. Specifiek op ons circadiaan ritme: een biologisch ritme waarvan de cyclus 24 uur duurt. Het wordt ook wel ons slaap-waakritme genoemd.
De wetenschappers hebben gelijk. Significante veranderingen in je slaap-waakritme hebben negatieve effecten op onze fysieke en mentale gezondheid en onze concentratie. Denk maar eens aan personen die een jetlag hebben, mensen in de nachtdienst of ouders van een baby die ‘s nachts voeding nodig heeft. Toch bewijst een uitgebreid Amerikaans-Duits onderzoek dat in 10 jaar geen negatieve effecten op de gezondheid van de bevolking zijn gevonden bij het verzetten van de klok (Jin & Ziebarth, 2015). De reden: mensen houden er rekening mee en passen hun gedrag er succesvol op aan.
Maakt het uit of ik een ochtendmens of avondmens ben?
In principe niet, mits je genoeg slaapt (>7u per nacht; Caruso, 2016; Jin & Ziebarth, 2015). Zowel ochtendmensen en avondmensen kunnen trouwens prima hun bioritme verzetten met een uur.
Maar is je energielevel extreem afhankelijk van de tijd van de dag – oftewel ben je een extreem ochtendmens of avondmens – dan zou je toch weleens last kunnen hebben als de klok vooruit of achteruit gaat (Adan et al., 2012; Harrison, 2013). Aangezien in oktober de tijd achteruitgaat, zullen vooral extreme ochtendmensen last hebben hun ritme vooruit te verplaatsen. Als gevolg zullen zij een grotere kans op hartproblemen, psychologische problemen en darmproblemen hebben in de dagen nadat de klok verzet wordt (Kirchberger et al., 2015; Föh et al., 2019). In maart is dat natuurlijk andersom.
Wat je moet doen met het extra uur wintertijd
Als je een slaaptekort hebt net voor of tijdens de verandering naar wintertijd, dan maak je veel meer kans op diezelfde risico’s gezondheidsrisico’s én heb je een grotere kans om betrokken te raken bij een (auto)ongeluk. Slaap is dus prio nummer 1!
Een onderzoek naar 160 miljoen Duitse ziekenhuisopnames wijst zelfs uit dat de samenleving tot 4 dagen na de verandering naar wintertijd gezonder is, omdat mensen met slaapgebrek bij kunnen slapen. (Jin & Ziebarth, 2015). Eigenlijk hoef je dus niet langer na te denken: slaap gewoon een uurtje langer wanneer we overgaan op wintertijd.
Word je onverhoopt toch eerder wakker dan gewild, rust dan gewoon lekker uit. Kies dan niet voor een scherm of iets waar je veel licht bij nodig hebt. Lees bijvoorbeeld met een nachtlampje, ga mediteren of voer een tai chi routine uit.
💤 Om beter te slapen lees je deze tips en download je de Beter Slapen-checklist.
Hoe je je kunt voorbereiden op de verandering naar wintertijd
Wil je jezelf verzekeren van een vloeiende overgang naar de wintertijd, verschuif je bioritme dan niet direct een uur op. Zorg dat je elke dag je bedtijd, maaltijden, beweging, tijd van opstaan en je blootstelling aan licht een kwartier verplaatst – totdat je op wintertijd zit. Met dat laatste bedoel ik dat je niet direct het gordijn opentrekt, de plafondlamp inschakelt of in het volle licht de hond gaat uitlaten.
Ik ben heel benieuwd hoe jij dit jaar de verandering naar wintertijd ervaart en natuurlijk of je een ochtend- of avondmens bent. Laat je me het weten in een reactie?
Wellicht ook interessant voor jou:
